🐳 داکر

Multilingual DevOps cheat sheet: Linux, Docker, Git, Kubernetes, Helm, Terraform, practical scenarios & templates.

داکر یک پلتفرم برای اجرای برنامه‌ها در کانتینرهای ایزوله است. این برگه تقلب شامل دستورات کار با ایمیج‌ها، کانتینرها، شبکه‌ها، حجم‌ها، و همچنین Docker Compose و Swarm می‌باشد.

📦 دستورات پایه

دستور	مثال	توضیح
docker		دستور اصلی CLI داکر برای اجرای زیردستورات و مدیریت کانتینرها، ایمیج‌ها، شبکه‌ها و حجم‌ها
docker version		نمایش نسخه نصب‌شده داکر (کلاینت و سرور). مفید برای بررسی نصب
	docker version --format '{{.Client.APIVersion}}'	نمایش فقط نسخه API کلاینت داکر
	docker version --format '{{.Server.Version}}'	نمایش فقط نسخه سرور (Engine) داکر
	docker version --format '{{json .}}'	خروجی اطلاعات کامل نسخه در فرمت JSON
docker system info		نمایش اطلاعات کلی سیستم داکر: تعداد کانتینرها، ایمیج‌ها و منابع
	docker info	نمایش داده‌های داکر: نسخه‌ها، شبکه‌ها، تعداد کانتینرها و ایمیج‌ها
	docker info --format '{{json .}}'	خروجی اطلاعات در JSON — مفید برای خودکارسازی
	docker info --format '{{.NCPU}} CPUs, {{.MemTotal}} bytes RAM'	نمایش تعداد CPUها و حافظه کل
	docker info --format '{{.Driver}}'	نمایش درایور ذخیره‌سازی مورد استفاده توسط داکر
docker image pull		دانلود یک ایمیج از Docker Hub یا رجیستری دیگر. کانتینرها بدون ایمیج اجرا نمی‌شوند
	docker pull ubuntu	دانلود آخرین ایمیج Ubuntu
	docker pull nginx:alpine	دانلود ایمیج سبک Nginx بر پایه Alpine Linux
	docker pull redis:7	دانلود ایمیج Redis نسخه 7
docker container run		ایجاد و اجرای یک کانتینر جدید از یک ایمیج
	docker run -it ubuntu bash	اجرای Ubuntu با ترمینال Bash تعاملی
	docker run -d nginx	اجرای Nginx در حالت detached (پس‌زمینه)
	docker run -p 8080:80 nginx	اجرای Nginx و اتصال پورت 80 کانتینر به پورت 8080 میزبان
docker container ls		لیست کانتینرهای در حال اجرا
	docker ps	نمایش فقط کانتینرهای در حال اجرا
	docker ps -a	نمایش همه کانتینرها، شامل متوقف‌شده‌ها
	docker ps --format '{{.Names}}'	خروجی فقط نام کانتینرها
docker container start		شروع یک یا چند کانتینر متوقف‌شده
	docker start container_name	شروع یک کانتینر با نام
	docker start $(docker ps -aq)	شروع همه کانتینرها
	docker start -ai container_name	شروع کانتینر و اتصال ترمینال تعاملی
docker container stop		توقف یک کانتینر در حال اجرا
	docker stop container_name	توقف یک کانتینر با نام
	docker stop $(docker ps -q)	توقف همه کانتینرهای در حال اجرا
	docker stop -t 5 container_name	توقف یک کانتینر با دادن 5 ثانیه برای پایان پردازه‌ها
docker container restart		راه‌اندازی مجدد یک کانتینر
	docker restart container_name	راه‌اندازی مجدد یک کانتینر مشخص
	docker restart $(docker ps -q)	راه‌اندازی مجدد همه کانتینرهای در حال اجرا
	docker restart -t 10 container_name	راه‌اندازی مجدد یک کانتینر با تأخیر 10 ثانیه‌ای
docker container rm		حذف یک کانتینر
	docker rm container_name	حذف یک کانتینر متوقف‌شده خاص
	docker rm $(docker ps -aq)	حذف همه کانتینرهای متوقف‌شده
	docker rm -f container_name	حذف اجباری یک کانتینر در حال اجرا
docker image ls		لیست ایمیج‌های دانلودشده
	docker images	نمایش همه ایمیج‌ها روی میزبان
	docker images -a	نمایش همه ایمیج‌ها شامل لایه‌های میانی
	docker images --format '{{.Repository}}:{{.Tag}}'	خروجی فقط نام‌ها و تگ‌های ایمیج
docker image rm		حذف یک یا چند ایمیج از حافظه محلی
	docker rmi test1:latest	حذف ایمیج با تگ latest از مخزن test1
	docker rmi 1a2b3c4d5e6f	حذف ایمیج با شناسه آن
	docker rmi $(docker images -q)	حذف همه ایمیج‌ها (با احتیاط استفاده کنید!)

🔁 مدیریت کانتینر

دستور	مثال	توضیح
docker container exec		اجرای یک دستور داخل کانتینر در حال اجرا
	docker exec -it container bash	اجرای یک شل bash تعاملی داخل کانتینر با نام container
	docker exec container ls /app	اجرای دستور ls در دایرکتوری /app داخل کانتینر
	docker exec -d container touch /tmp/testfile	اجرای یک دستور در کانتینر در حالت detached (بدون انتظار)
docker container logs		مشاهده لاگ‌های کانتینر
	docker logs container	نمایش همه لاگ‌های کانتینر container
	docker logs -f container	دنبال کردن لاگ‌های کانتینر به صورت زنده
	docker logs --tail 50 container	نمایش 50 خط آخر لاگ‌ها
docker inspect		بازیابی اطلاعات دقیق JSON درباره یک کانتینر یا ایمیج
	docker inspect container	نمایش جزئیات کانتینر container
	docker inspect --format '{{.NetworkSettings.IPAddress}}' container	نمایش آدرس IP کانتینر
docker container stats		نمایش آمار مصرف منابع کانتینرها در زمان واقعی
	docker stats	نمایش CPU، حافظه، شبکه و دیسک برای همه کانتینرها
	docker stats container_name	نمایش آمار فقط یک کانتینر مشخص
	docker stats --no-stream	نمایش یک عکس فوری از آمار و خروج
docker container rename		تغییر نام یک کانتینر
	docker rename old_name new_name	تغییر نام کانتینر از old_name به new_name
docker container cp		کپی فایل‌ها بین کانتینر و میزبان
	docker cp container:/src/file.txt ./file.txt	کپی یک فایل از کانتینر به دایرکتوری میزبان
	docker cp ./config.yaml container:/app/config.yaml	کپی یک فایل از میزبان به کانتینر
	docker cp CONTAINER:/var/logs/app.log - | tar x -O | grep "ERROR"	جریان فایل لاگ از کانتینر و فیلتر خطوط «ERROR» بدون ذخیره روی دیسک
docker container top		نمایش پردازه‌های در حال اجرای داخل یک کانتینر
	docker top container	نمایش پردازه‌های کانتینر با نام container
docker container pause		مکث تمام پردازه‌ها در یک کانتینر
	docker pause container	مکث کانتینر container
docker container unpause		ازسرگیری کانتینر متوقف‌شده
	docker unpause container	ازسرگیری کانتینر container
docker container update		بروزرسانی تنظیمات کانتینر بدون راه‌اندازی مجدد
	docker update --memory 500m container	محدود کردن استفاده حافظه کانتینر به 500 MB

🧱 ایمیج‌ها و Dockerfile

دستور	مثال	توضیح
docker buildx build		ساخت یک ایمیج داکر از Dockerfile
	docker build -t my_image .	ساخت یک ایمیج با تگ my_image از دایرکتوری جاری
	docker build -t my_image:1.0 .	ساخت یک ایمیج با تگ نسخه 1.0
	docker build --no-cache -t my_image .	ساخت ایمیج بدون کش برای ساخت تمیز
docker container commit		ایجاد یک ایمیج از وضعیت فعلی یک کانتینر
	docker commit container my_img:v1	ایجاد ایمیج my_img با تگ v1 از کانتینر container
	docker commit -m "Added config" container my_img:v2	ایجاد ایمیج با پیام commit
	docker commit -a "John Doe" container my_img:latest	ایجاد ایمیج با مشخص کردن نویسنده
docker image tag		افزودن یا تغییر یک تگ ایمیج
	docker tag my_image myrepo/my_image:latest	افزودن یک تگ برای push به رجیستری myrepo
	docker tag my_image:1.0 my_image:stable	ایجاد تگ stable برای ایمیج با تگ 1.0
	docker tag my_image my_image:backup	افزودن تگ backup به یک ایمیج محلی
docker image push		push یک ایمیج به Docker Hub یا رجیستری دیگر
	docker push myrepo/my_image:latest	push ایمیج با تگ latest به مخزن myrepo
	docker push myrepo/my_image:1.0	push ایمیج با تگ 1.0
	docker push myrepo/my_image	push ایمیج با تگ پیش‌فرض latest
docker login		احراز هویت در Docker Hub یا رجیستری دیگر
	docker login	ورود تعاملی با نام کاربری و رمز عبور به Docker Hub
	docker login myregistry.local:5000	ورود به رجیستری خصوصی
	docker login -u username -p password	ورود با نام کاربری و رمز عبور (توصیه نمی‌شود)
docker logout		خروج از Docker Hub یا رجیستری دیگر
	docker logout	خروج از Docker Hub
	docker logout myregistry.local:5000	خروج از رجیستری خصوصی
HEALTHCHECK		دستور Dockerfile برای بررسی خودکار وضعیت سلامت کانتینر
	HEALTHCHECK --interval=30s --timeout=5s --retries=3 CMD curl -f http://localhost/ || exit 1	افزودن بررسی سلامت برای اطمینان از سرویس هر 30 ثانیه
	docker inspect --format='{{json .State.Health}}' container_name	بررسی وضعیت healthcheck یک کانتینر در حال اجرا

🔌 شبکه‌ها و حجم‌ها

دستور	مثال	توضیح
docker network ls		لیست همه شبکه‌های داکر
	docker network ls	نمایش همه شبکه‌های ایجادشده داکر
	docker network ls --filter driver=bridge	نمایش فقط شبکه‌ها با درایور bridge
	docker network ls --format '{{.Name}}'	نمایش فقط نام شبکه‌ها
docker network create		ایجاد یک شبکه جدید داکر
	docker network create my_net	ایجاد شبکه با نام my_net با تنظیمات پیش‌فرض
	docker network create --driver bridge my_bridge_net	ایجاد شبکه با درایور bridge
	docker network create --subnet=192.168.10.0/24 my_custom_net	ایجاد شبکه با subnet مشخص
docker network connect		اتصال یک کانتینر به شبکه
	docker network connect my_net container	اتصال کانتینر container به شبکه my_net
	docker network connect --alias db_net my_net container	اتصال با alias به نام db_net
docker network disconnect		قطع اتصال کانتینر از شبکه
	docker network disconnect my_net container	قطع اتصال کانتینر container از شبکه my_net
docker volume ls		لیست همه حجم‌های داکر
	docker volume ls	نمایش همه حجم‌های داکر
	docker volume ls --filter dangling=true	نمایش حجم‌های استفاده‌نشده
docker volume create		ایجاد یک حجم جدید داکر
	docker volume create my_vol	ایجاد حجم با نام my_vol
	docker volume create --driver local --opt type=tmpfs my_tmp_vol	ایجاد یک حجم موقت با استفاده از tmpfs
docker volume inspect		نمایش اطلاعات دقیق یک حجم
	docker volume inspect my_vol	نمایش جزئیات حجم my_vol در JSON
docker volume rm		حذف یک یا چند حجم
	docker volume rm my_vol	حذف حجم با نام my_vol
	docker volume rm $(docker volume ls -qf dangling=true)	حذف همه حجم‌های استفاده‌نشده

🧩 افزونه‌های داکر

دستور	مثال	توضیح
docker plugin ls		لیست افزونه‌های نصب‌شده داکر
	docker plugin ls	نمایش همه افزونه‌ها و وضعیتشان
docker plugin install		نصب یک افزونه داکر از رجیستری
	docker plugin install vieux/sshfs	نصب افزونه حجم SSHFS
	docker plugin install store/weaveworks/net-plugin:latest_release	نصب افزونه شبکه Weave
docker plugin disable		غیرفعال کردن یک افزونه نصب‌شده
	docker plugin disable vieux/sshfs	غیرفعال کردن افزونه SSHFS
docker plugin enable		فعال‌سازی یک افزونه غیرفعال‌شده
	docker plugin enable vieux/sshfs	فعال‌سازی افزونه SSHFS
docker plugin rm		حذف یک افزونه داکر
	docker plugin rm vieux/sshfs	حذف افزونه SSHFS

📋 داکر کامپوز

دستور	مثال	توضیح
docker compose up		راه‌اندازی کانتینرهایی که در docker-compose.yml تعریف شده‌اند
	docker compose up	راه‌اندازی همه سرویس‌ها در شاخه جاری در حالت تعاملی
	docker compose up -d	راه‌اندازی سرویس‌ها در حالت detached (پس‌زمینه)
	docker compose up --build	ساخت ایمیج‌ها قبل از راه‌اندازی سرویس‌ها
docker compose down		توقف و حذف کانتینرها، شبکه‌ها و حجم‌هایی که توسط up ساخته شده‌اند
	docker compose down	توقف همه سرویس‌های در حال اجرا و حذف منابع مرتبط
	docker compose down --volumes	حذف حجم‌هایی که توسط Compose ساخته شده‌اند
	docker compose down --rmi all	حذف ایمیج‌هایی که توسط Compose ساخته شده‌اند
docker compose logs		مشاهده لاگ‌های همه یا سرویس‌های خاص
	docker compose logs	نمایش لاگ‌های همه سرویس‌ها
	docker compose logs -f	دنبال کردن لاگ‌ها به صورت زنده
	docker compose logs web	نمایش لاگ‌های فقط سرویس web
docker compose exec		اجرای یک دستور داخل کانتینر سرویس در حال اجرا
	docker compose exec web bash	ورود به شل bash تعاملی داخل کانتینر سرویس web
	docker compose exec db ls /var/lib/postgresql	اجرای دستور ls داخل کانتینر پایگاه‌داده
	docker compose exec -d worker touch /tmp/done	اجرای دستور در کانتینر worker در حالت detached
docker compose build		ساخت یا بازسازی ایمیج‌های سرویس
	docker compose build	ساخت همه ایمیج‌های تعریف‌شده در docker-compose.yml
	docker compose build web	ساخت فقط ایمیج سرویس web
	docker compose build --no-cache	ساخت ایمیج‌ها بدون استفاده از کش
docker compose ps		نمایش وضعیت همه سرویس‌ها و کانتینرها
	docker compose ps -a	نمایش همه کانتینرها شامل متوقف‌شده‌ها
	docker compose ps --services	نمایش فقط نام سرویس‌ها
docker compose pull		دانلود/بروزرسانی ایمیج‌های سرویس‌ها از رجیستری
	docker compose pull web	pull ایمیج فقط برای سرویس web
	docker compose pull --ignore-pull-failures	ادامه pull حتی اگر برخی ایمیج‌ها خطا داشته باشند
docker compose restart		راه‌اندازی مجدد همه یا سرویس‌های مشخص
	docker compose restart db	راه‌اندازی مجدد فقط سرویس db
	docker compose restart -t 10	راه‌اندازی مجدد سرویس‌ها با زمان انتظار 10 ثانیه
docker compose config		نمایش پیکربندی نهایی Compose در فرمت YAML
	docker compose config --services	لیست همه سرویس‌ها در پیکربندی
	docker compose config --volumes	لیست همه حجم‌های تعریف‌شده در پیکربندی
docker compose start		شروع سرویس‌های متوقف‌شده بدون ایجاد دوباره کانتینرها
	docker compose start web	شروع سرویس web
	docker compose start db api	شروع چند سرویس به‌طور همزمان
docker compose stop		توقف سرویس‌ها بدون حذف کانتینرها
	docker compose stop web	توقف سرویس web
	docker compose stop -t 5	توقف سرویس‌ها با زمان انتظار 5 ثانیه

📤 صادرات و واردات

دستور	مثال	توضیح
docker image save		ذخیره یک یا چند ایمیج داکر در یک آرشیو tar برای واردات یا انتقال بعدی
	docker save -o image.tar my_img:tag	ذخیره یک ایمیج داکر در فایل tar
	docker save my_image > my_image.tar	روش جایگزین برای ذخیره ایمیج در فایل
	docker save -o redis_latest.tar redis:latest	ذخیره ایمیج مشخص Redis در فایل
docker image load		بارگذاری ایمیج‌های داکر از آرشیو tar ذخیره‌شده
	docker load < image.tar	بارگذاری ایمیج داکر از فایل tar
	docker load --input redis_latest.tar	بارگذاری ایمیج با مشخص کردن فایل به عنوان پارامتر
	docker load --quiet < my_image.tar	بارگذاری ایمیج بدون نمایش پیشرفت
docker container export		صادرات فایل‌سیستم یک کانتینر به صورت آرشیو tar بدون تاریخچه یا متادیتا
	docker export container > file.tar	صادرات فایل‌سیستم کانتینر به آرشیو
	docker export my_container > my_container_fs.tar	صادرات کانتینر بر اساس نام
	docker export -o container_fs.tar container_id	صادرات بر اساس ID کانتینر با فلگ -o
docker image import		ایجاد یک ایمیج جدید از آرشیو tar یک فایل‌سیستم
	docker import file.tar new_img	وارد کردن فایل آرشیو به عنوان ایمیج جدید داکر
	docker import https://example.com/image.tar my_new_image	وارد کردن ایمیج مستقیم از URL
	docker import - my_image < file.tar	وارد کردن از ورودی استاندارد

🧹 پاکسازی و عیب‌یابی

دستور	مثال	توضیح
docker system df		نمایش استفاده دیسک داکر: حجم‌ها، ایمیج‌ها، کانتینرها و کش ساخت
	docker system df -v	خروجی جزئیات هر ایمیج، کانتینر و حجم
	docker system df --format '{{json .}}'	خروجی اطلاعات در فرمت JSON
docker system prune		حذف همه داده‌های استفاده‌نشده داکر: کانتینرهای متوقف‌شده، شبکه‌های بلااستفاده، ایمیج‌های dangling و کش ساخت
	docker system prune -a	حذف ایمیج‌های بلااستفاده شامل لایه‌های میانی
	docker system prune --volumes	حذف حجم‌های بلااستفاده به همراه منابع دیگر
docker image prune		حذف ایمیج‌های بلااستفاده داکر شامل لایه‌های dangling
	docker image prune -a	حذف همه ایمیج‌های بلااستفاده شامل dangling
	docker image prune --filter "until=24h"	حذف ایمیج‌های قدیمی‌تر از 24 ساعت
docker container prune		حذف کانتینرهای متوقف‌شده بر اساس فیلتر یا همه اگر مشخص نشود
	docker container prune --filter "until=24h"	حذف کانتینرهای متوقف‌شده قدیمی‌تر از 24 ساعت
	docker container prune --force	حذف بدون درخواست تأیید

🐝 داکر Swarm

دستور	مثال	توضیح
docker swarm init		مقداردهی اولیه یک خوشه جدید Docker Swarm روی نود فعلی
	docker swarm init --advertise-addr 192.168.1.100	مقداردهی اولیه خوشه با مشخص کردن آدرس IP
	docker swarm init --listen-addr 0.0.0.0:2377	مقداردهی اولیه با پورت شنود مشخص
docker service create		ایجاد یک سرویس جدید در خوشه Swarm
	docker service create --name nginx nginx	ایجاد سرویس Nginx در Swarm
	docker service create --replicas 3 --name web webserver	ایجاد سرویس با 3 replica
	docker service create --name redis --publish 6379:6379 redis	ایجاد سرویس با نگاشت پورت
docker stack deploy		استقرار یک پشته سرویس‌ها در خوشه Swarm بر اساس فایل Compose
	docker stack deploy -c docker-compose.yml mystack	استقرار پشته از فایل compose
	docker stack deploy --with-registry-auth -c compose.yml mystack	استقرار با ارسال احراز هویت رجیستری
	docker stack deploy -c swarm-compose.yml mystack	استفاده از فایل compose جایگزین برای پشته
docker stack rm		حذف یک یا چند پشته از خوشه Swarm
	docker stack rm mystack	حذف پشته mystack
	docker stack rm	حذف همه پشته‌ها (توصیه نمی‌شود)
	docker stack rm mystack && docker swarm leave --force	حذف پشته و خروج از Swarm

💼 استفاده پیشرفته از داکر

🚀 دستورات حرفه‌ای داکر

دستور	مثال	توضیح
docker buildx		ابزار پیشرفته ساخت ایمیج جایگزین docker build. پشتیبانی از چندسکویی، کش، ساخت موازی و خروجی به فرمت‌های مختلف. مفید برای CI/CD و توسعه چندسکویی
	docker buildx build --platform linux/arm64,linux/amd64 -t myimg:multi .	ساخت ایمیج چندسکویی (ARM و x86 همزمان)
	docker buildx build --load -t localimg .	ساخت ایمیج و بارگذاری آن در کش موتور محلی داکر
	docker buildx build --push --platform linux/amd64,linux/arm64 -t repo/app:latest .	ساخت و push ایمیج چندسکویی به رجیستری
docker context		مدیریت contextهای داکر برای کار با محیط‌های راه‌دور یا چندگانه. امکان جابجایی سریع بین موتورهای محلی و راه‌دور داکر
	docker context create myremote --docker "host=ssh://user@host"	ایجاد context برای اتصال به میزبان داکر راه‌دور
	docker context use myremote	جابجایی به context راه‌دور
	docker context ls	لیست contextهای موجود و فعال
docker system events		گوش دادن به رخدادهای داکر در زمان واقعی، با فیلتر بر اساس نوع رخداد (مثلاً شروع کانتینر). مفید برای پایش و خودکارسازی
	docker events --filter 'event=start'	نمایش فقط رخدادهای شروع کانتینر
	docker events --since 1h --until 10m	نمایش رخدادها از یک ساعت گذشته تا 10 دقیقه قبل
	docker events --filter 'type=network'	نمایش فقط رخدادهای مرتبط با شبکه
	docker events --filter 'image=nginx'	نمایش رخدادهای مرتبط با ایمیج nginx
docker container update		تغییر محدودیت منابع و تنظیمات یک کانتینر در حال اجرا بدون راه‌اندازی مجدد
	docker update --cpus 2 --memory 1g my_container	تنظیم محدودیت به 2 CPU و 1GB RAM
	docker update --restart unless-stopped my_container	تنظیم سیاست auto-restart به unless-stopped
	docker update --pids-limit 200 my_container	محدود کردن تعداد پردازه‌ها به 200
docker container diff		نمایش تغییرات فایل‌سیستم کانتینر نسبت به ایمیج اصلی. مفید برای اشکال‌زدایی و ممیزی
	docker diff my_container	نمایش همه تغییرات فایل‌سیستم کانتینر
	docker diff my_container | grep '^A'	نمایش فقط فایل‌های اضافه‌شده (A — Added)
docker image history		نمایش تاریخچه لایه‌های ایمیج: دستورات ساخت، اندازه هر لایه و زمان ایجاد. مفید برای بهینه‌سازی و ممیزی
	docker history my_image	نمایش تاریخچه لایه‌های یک ایمیج
	docker history --no-trunc my_image	نمایش کامل دستورات ساخت بدون کوتاه‌سازی
	docker history --format "{{.CreatedBy}}: {{.Size}}" my_image	خروجی فقط دستورات ساخت و اندازه لایه‌ها

🛠 روش‌ها و خودکارسازی مفید داکر

• کمینه‌سازی اندازه ایمیج
  استفاده از ایمیج‌های پایه مانند alpine یا scratch برای اندازه حداقلی.
  برای ادغام لایه‌ها می‌توانید از --squash در زمان build استفاده کنید (نیازمند فعال‌سازی ویژگی‌های آزمایشی).
  همچنین فایل‌ها و کش‌های موقت را در یک لایه حذف کنید:

  RUN apk add --no-cache curl && rm -rf /var/cache/apk/*

• کمینه‌سازی تعداد لایه‌ها
  ترکیب دستورات در یک RUN برای کاهش تعداد لایه‌ها و اندازه نهایی ایمیج:

  RUN apt-get update && apt-get install -y curl && rm -rf /var/lib/apt/lists/*

• بهینه‌سازی ساخت Dockerfile
  از ساخت چندمرحله‌ای استفاده کنید تا فقط فایل‌های لازم در ایمیج نهایی باقی بمانند.
  ابتدا وابستگی‌ها را کپی و نصب کنید، سپس کد را کپی کنید — این باعث بهبود کش لایه‌ها و افزایش سرعت ساخت می‌شود.

• جدا کردن secrets و configs
  هرگز فایل‌های .env، کلیدهای API یا گواهی‌های خصوصی را داخل ایمیج ذخیره نکنید.
  برای پیکربندی استفاده کنید:

  • docker secret (در Swarm)
    
  • متغیرهای محیطی (-e VAR=value یا .env)
    

  • حجم‌های خارجی برای configs

• اسرار زمان ساخت (BuildKit)
  برای عبور امن secrets در زمان ساخت، از فلگ --secret استفاده کنید:

  docker buildx build --secret id=mysecret,src=./secret.txt .

  در Dockerfile، secret در مسیر /run/secrets/mysecret در دسترس خواهد بود:

  RUN --mount=type=secret,id=mysecret cat /run/secrets/mysecret

  🛡 این باعث جلوگیری از ذخیره secrets در لایه‌های ایمیج می‌شود.

• داکر بدون دسترسی root
  اجرای داکر بدون حقوق root امنیت را افزایش داده و ریسک نفوذ به میزبان را کاهش می‌دهد.
  برای فعال‌سازی:

  dockerd-rootless-setuptool.sh install
  export PATH=/usr/bin:$PATH

  بررسی:

  docker info | grep Rootless

  ⚠ برخی ویژگی‌ها (مانند فوروارد پورت <1024) در دسترس نخواهند بود.

• اسکن ایمیج‌ها برای آسیب‌پذیری
  استفاده از ابزارهای داخلی:

  docker scan my_image

  یا CLI جدید:

  docker scout cves my_image

  این به شناسایی آسیب‌پذیری‌ها در ایمیج‌های پایه و وابستگی‌ها کمک می‌کند.

• پایش مصرف منابع
  محدود کردن کانتینرها بر اساس حافظه، CPU و تعداد پردازه‌ها:

  docker run --memory=512m --cpus="1.5" --pids-limit=200 myimage

  این مانع از مصرف بیش از حد منابع می‌شود.
  همچنین می‌توانید I/O را محدود کنید:

  docker run --device-read-bps /dev/sda:1mb --device-write-bps /dev/sda:1mb myimage

  مفید برای کانتینرهایی که نباید زیرسیستم دیسک را بارگذاری کنند.

• پاکسازی خودکار
  به‌طور منظم ایمیج‌ها، کانتینرها، حجم‌ها و شبکه‌های بلااستفاده را حذف کنید:

  docker system prune -af --volumes

  ⚠ مراقب باشید: این دستور همه منابع بلااستفاده را حذف می‌کند.

  برای پاکسازی انتخابی استفاده کنید:

  docker image prune --filter "until=24h"

• ادغام با CI/CD
  ساخت، تست و استقرار را در GitHub Actions، GitLab CI، Jenkins بگنجانید.
  نمونه مرحله GitHub Actions:

  - run: docker build -t myapp:${GITHUB_SHA} .
  - run: docker push myapp:${GITHUB_SHA}

• لاگ‌گیری و پایش
  اتصال راننده‌های لاگ (--log-driver) به سیستم‌های متمرکز: ELK، Loki، Splunk.
  استفاده از Prometheus + cAdvisor برای متریک‌های کانتینر.

• استقرار در محیط تولید
  جدا کردن configs برای توسعه و تولید با استفاده از docker-compose.override.yml.
  برای دسترس‌پذیری بالا و مقیاس‌پذیری از موارد زیر استفاده کنید:

  • داکر Swarm
    

  • کوبرنیتس

🐞 اشکال‌زدایی و پروفایل‌گیری کانتینرهای داکر

دستور	مثال	توضیح
docker container exec		اجرای یک دستور داخل کانتینر در حال اجرا، با دسترسی تعاملی یا امکان اجرای پردازه‌ها در محیط ایزوله کانتینر
	docker exec -it my_container bash	شروع یک ترمینال تعاملی (bash) داخل کانتینر در حال اجرا
	docker exec -it my_container sh	شروع یک شل حداقلی داخل کانتینر (اگر bash در دسترس نباشد)
	docker exec my_container ls /app	اجرای دستور داخل کانتینر بدون حالت تعاملی
docker container logs		نمایش لاگ‌های کانتینر مشخص‌شده، برای مشاهده خروجی و رویدادهای مرتبط با عملکرد آن جهت تشخیص و پایش
	docker logs -f --tail 100 my_container	مشاهده آخرین 100 خط لاگ با پخش زنده
	docker logs my_container	نمایش همه لاگ‌های موجود کانتینر
	docker logs --since 1h my_container	نمایش لاگ‌های یک ساعت گذشته
docker inspect		خروجی اطلاعات دقیق درباره یک شیء داکر (کانتینر، ایمیج، شبکه و غیره) در قالب JSON شامل پیکربندی و وضعیت
	docker inspect my_container	گرفتن اطلاعات کامل JSON درباره کانتینر
	docker inspect --format '{{.State.Pid}}' my_container	نمایش PID پردازه اصلی کانتینر روی میزبان
	docker inspect --format '{{.NetworkSettings.IPAddress}}' my_container	نمایش آدرس IP کانتینر
nsenter (with strace)		ابزار لینوکسی برای ورود به namespaceهای یک پردازه دیگر (اینجا کانتینر). همراه با strace برای رهگیری syscalls داخل کانتینر جهت اشکال‌زدایی استفاده می‌شود
	nsenter --target $(docker inspect --format '{{.State.Pid}}' my_container) --mount --uts --ipc --net --pid strace -p 1	ورود به namespaceهای کانتینر و رهگیری syscalls پردازه 1
	nsenter --target $(docker inspect --format '{{.State.Pid}}' my_container) --mount --uts --ipc --net --pid bash	باز کردن شل bash داخل namespaceهای کانتینر
	nsenter --target $(docker inspect --format '{{.State.Pid}}' my_container) --net netstat -tulnp	نمایش پورت‌های باز داخل کانتینر
tcpdump (inside container)		ابزار خط فرمان برای گرفتن و تحلیل ترافیک شبکه. در کانتینر برای تشخیص مشکلات شبکه، تحلیل بسته‌ها و پایش اتصالات استفاده می‌شود
	docker exec -it my_container tcpdump -i any	گرفتن و تحلیل ترافیک شبکه داخل کانتینر
	docker exec -it my_container tcpdump -nn port 80	گرفتن ترافیک فقط روی پورت 80
	docker exec -it my_container tcpdump -w /tmp/dump.pcap	ذخیره ترافیک در فایل برای تحلیل بعدی
docker container stats		نمایش شاخص‌های مصرف منابع فعلی (CPU، حافظه، شبکه، دیسک) برای یک یا چند کانتینر به صورت زنده
	docker stats my_container	نمایش مصرف زنده CPU، حافظه، شبکه و دیسک کانتینر
	docker stats	نمایش آمار برای همه کانتینرها
	docker stats --no-stream	نمایش آمار یک‌باره و خروج
docker container top		نمایش لیست پردازه‌های در حال اجرای داخل کانتینر، مشابه ps در لینوکس برای تحلیل فعالیت کانتینر
	docker top my_container	نمایش پردازه‌های در حال اجرا در کانتینر
	docker top my_container aux	استفاده از فرمت خروجی جایگزین مثل ps aux
	docker top my_container -eo pid,cmd	نمایش فقط PID و فرمان پردازه‌ها
docker diff		نمایش تغییرات فایل‌سیستم کانتینر نسبت به ایمیج پایه، شامل فایل‌های اضافه‌شده، تغییر یافته یا حذف‌شده
	docker diff my_container	نمایش تغییرات فایل‌سیستم کانتینر نسبت به ایمیج پایه
	docker diff my_container | grep '^A'	نمایش فقط فایل‌های اضافه‌شده (A — Added)
	docker diff my_container | grep '^C'	نمایش فقط فایل‌های تغییر یافته (C — Changed)
docker cp		کپی فایل‌ها و شاخه‌ها بین کانتینر و میزبان برای تبادل داده و پشتیبان‌گیری
—	—	—
	docker cp my_container:/path/to/file ./file	کپی فایل از کانتینر به میزبان
	docker cp ./config.yaml my_container:/app/config.yaml	کپی فایل از میزبان به کانتینر
	docker cp my_container:/var/log/app.log - | tar x -O | grep "ERROR"	کپی فایل لاگ و فیلتر خطوط خطا بدون ذخیره روی دیسک

💡 برای اشکال‌زدایی پیشرفته می‌توانید از nsenter، strace، tcpdump، gdb و ابزارهای سطح پایین دیگر استفاده کنید.

💼 استفاده پیشرفته از داکر کامپوز

🚀 دستورات حرفه‌ای Docker Compose

دستور	مثال	توضیح
docker compose up		شروع و مدیریت چرخه حیات سرویس‌های مشخص‌شده در فایل docker-compose.yml با قابلیت اجرای پس‌زمینه
	docker compose up -d web db	اجرای فقط سرویس‌های web و db در حالت detached
	docker compose up --build	بازسازی ایمیج‌ها قبل از شروع سرویس‌ها
	docker compose up --remove-orphans	حذف کانتینرهایی که در فایل compose فعلی تعریف نشده‌اند
docker compose build		ساخت ایمیج‌های سرویس‌ها طبق فایل compose با کنترل کش و موازی‌سازی
	docker compose build --no-cache	بازسازی کامل ایمیج‌ها بدون کش
	docker compose build --parallel	ساخت همزمان همه سرویس‌ها برای افزایش سرعت
	docker compose build web	ساخت ایمیج فقط برای سرویس web
docker compose pull		دانلود جدیدترین نسخه ایمیج‌ها از رجیستری برای همه یا سرویس‌های مشخص
	docker compose pull	pull ایمیج‌ها برای همه سرویس‌ها
	docker compose pull db	pull ایمیج فقط برای سرویس db
	docker compose pull --ignore-pull-failures	ادامه اجرا با نادیده گرفتن خطاها هنگام pull ایمیج
docker compose restart		راه‌اندازی مجدد همه یا سرویس‌های مشخص بدون بازسازی کانتینرها
	docker compose restart	راه‌اندازی مجدد همه سرویس‌های پروژه فعلی
	docker compose restart worker	راه‌اندازی مجدد فقط سرویس worker
	docker compose restart web db	راه‌اندازی مجدد چند سرویس همزمان
docker compose exec		اجرای دستور داخل کانتینر سرویس در حال اجرا با حالت تعاملی اختیاری
	docker compose exec db psql -U user -d database	اجرای psql داخل کانتینر سرویس db
	docker compose exec web sh	باز کردن یک شل داخل کانتینر web
	docker compose exec api curl http://localhost:8080	اجرای درخواست curl از کانتینر سرویس api
docker compose config		خروجی پیکربندی نهایی Compose با درنظر گرفتن همه فایل‌ها و متغیرهای محیطی
	docker compose config	نمایش پیکربندی ادغام‌شده در فرمت YAML
	docker compose config --services	لیست همه سرویس‌ها
	docker compose config --environment	نمایش همه متغیرهای محیطی استفاده‌شده توسط سرویس‌ها
docker compose watch		راه‌اندازی خودکار مجدد سرویس‌ها هنگام تغییر فایل‌ها، مفید برای توسعه
	docker compose watch	شروع پایش فایل‌ها و راه‌اندازی مجدد سرویس‌ها هنگام تغییر
docker compose events		پخش زنده رویدادهای Compose: شروع، توقف، بروزرسانی سرویس
	docker compose events --json	دریافت رویدادها در فرمت JSON
docker compose rm		حذف کانتینرهای سرویس متوقف‌شده
	docker compose rm web db	حذف کانتینرهای سرویس‌های web و db
docker compose pause		مکث سرویس
	docker compose pause api	مکث سرویس api
docker compose unpause		ازسرگیری سرویس‌های متوقف‌شده
	docker compose unpause api	ازسرگیری سرویس api
docker compose create		ایجاد کانتینرها بدون شروع آن‌ها
	docker compose create web db	ایجاد کانتینرهای web و db بدون اجرای آن‌ها
docker compose images		نمایش لیست ایمیج‌های استفاده‌شده توسط سرویس‌ها
	docker compose images	نمایش ایمیج‌های همه سرویس‌ها
docker compose top		نمایش پردازه‌های در حال اجرای داخل کانتینرهای سرویس
	docker compose top web	نمایش پردازه‌ها داخل کانتینرهای سرویس web

🛠 روش‌ها و خودکارسازی مفید با Docker Compose

• جداسازی محیط‌ها
  برای محیط‌های مختلف — development، staging، production — از فایل‌های جداگانه docker-compose.override.yml استفاده کنید. این باعث جداسازی پیکربندی‌ها و جلوگیری از تداخل تنظیمات می‌شود.
  می‌توانید چند فایل پیکربندی را با فلگ -f ترکیب کنید:

  docker compose -f docker-compose.yml -f docker-compose.prod.yml up -d

  از فایل‌های .env مختلف (.env.dev، .env.prod و غیره) برای مدیریت متغیرهای محیطی استفاده کنید.

• ذخیره امن اسرار
  اطلاعات حساس (رمزها، توکن‌ها) را مستقیماً در فایل‌های Compose قرار ندهید. به جای آن استفاده کنید:

  • فایل‌های .env برای متغیرهای محیطی (توجه داشته باشید که فایل‌های .env رمزنگاری‌شده نیستند و نباید در مخازن عمومی ذخیره شوند)
    
  • docker secret و docker config برای مدیریت امن secrets و تنظیمات در Docker Swarm
    
  • حجم‌های خارجی برای فایل‌های پیکربندی حاوی اسرار
    

  • سیستم‌های مدیریت secrets خارجی (مثل HashiCorp Vault، AWS Secrets Manager)

• ترتیب راه‌اندازی با depends_on و healthcheck
  برای اطمینان از آماده بودن وابستگی‌ها قبل از اجرای سرویس‌ها:

  services:
    db:
      image: postgres
      healthcheck:
        test: ["CMD-SHELL", "pg_isready -U postgres"]
        interval: 10s
        retries: 5
    api:
      image: my_api
      depends_on:
        db:
          condition: service_healthy

• کمینه‌سازی زمان قطعی هنگام بروزرسانی
  قبل از بروزرسانی سرویس‌ها اجرا کنید:

  docker compose pull && docker compose up -d --remove-orphans

  گزینه -d کانتینرها را در پس‌زمینه اجرا می‌کند و --remove-orphans کانتینرهایی که در پیکربندی فعلی تعریف نشده‌اند را حذف می‌کند.
  برای توقف کامل و حذف کانتینرهای قدیمی در صورت نیاز:

  docker compose down --remove-orphans

  این تضمین می‌کند ایمیج‌های جدید بارگیری و کانتینرهای بلااستفاده بدون downtime حذف شوند.

• بارگذاری مجدد کد به‌صورت زنده برای توسعه
  از volumes برای mount شاخه‌های محلی داخل کانتینرها استفاده کنید. این امکان اعمال فوری تغییرات کد بدون بازسازی ایمیج‌ها را می‌دهد.
  مراقب مشکلات مجوز فایل و کش فایل‌سیستم باشید، به‌ویژه روی Windows و macOS، تا از مشکلات کارایی جلوگیری کنید.

• بارگذاری مجدد کد بدون volume (Compose 2.22+)

  develop:
    watch:
      - path: ./src
        action: sync
        target: /app

• لاگ‌گیری متمرکز سرویس‌ها
  لاگ‌های کانتینر را به سیستم‌های پایش و جمع‌آوری لاگ مثل ELK Stack، Loki، Prometheus و Fluentd هدایت کنید.
  از درایورهای لاگ داکر (--log-driver) برای فعال‌سازی جمع‌آوری متمرکز استفاده کنید.
  تنظیم درایورهای لاگ برای کانتینرها در Compose:

  services:
    api:
      image: my_api
      logging:
        driver: "json-file"
        options:
          max-size: "10m"
          max-file: "3"

• راه‌اندازی خودکار سرویس
  سیاست restart را در docker-compose.yml تنظیم کنید:

  restart: unless-stopped

  سیاست‌های دیگر شامل:

  • no — بدون راه‌اندازی مجدد خودکار (پیش‌فرض)
    
  • always — همیشه کانتینر را راه‌اندازی مجدد کن
    

  • on-failure — فقط هنگام خطا راه‌اندازی مجدد شود (با شمارش تکرار اختیاری)

  در محیط تولید، unless-stopped بهترین انتخاب برای اطمینان از تاب‌آوری سرویس است.
  این امکان بازیابی خودکار سرویس‌ها بعد از خطا یا ریبوت میزبان را فراهم می‌کند.

• پروفایل‌های سرویس
  اجازه اجرای فقط گروه‌های خاص سرویس‌ها را می‌دهد:

  services:
    db:
      image: postgres
      profiles: ["backend"]
    web:
      image: nginx
      profiles: ["frontend"]

  برای اجرای فقط پروفایل frontend:

  docker compose --profile frontend up

🐞 اشکال‌زدایی و پروفایل‌گیری سرویس‌ها در Docker Compose

دستور	مثال	توضیح
docker compose exec		اجرای دستور داخل کانتینر سرویس در حال اجرا با دسترسی به کانتینر یا اجرای پردازه‌های منفرد
	docker compose exec web sh	باز کردن شل داخل کانتینر سرویس web
	docker compose exec db psql -U user -d database	اجرای دستور psql داخل کانتینر سرویس db
docker compose logs		مشاهده لاگ‌های سرویس برای عیب‌یابی و پایش
	docker compose logs -f db	مشاهده لاگ‌های سرویس db به‌صورت زنده
	docker compose logs --tail=50 api	نمایش 50 خط آخر لاگ‌های سرویس api
	docker compose logs --since=1h web	نمایش لاگ‌های یک ساعت گذشته برای سرویس web
docker inspect		مشاهده اطلاعات دقیق درباره کانتینر در حال اجرای یک سرویس
	docker inspect $(docker compose ps -q web)	گرفتن JSON با اطلاعات دقیق کانتینر سرویس web
docker container stats		پایش مصرف منابع کانتینرهای سرویس‌ها
	docker stats $(docker compose ps -q worker)	ردیابی مصرف CPU، حافظه و منابع دیگر کانتینر سرویس worker
docker compose run --rm		اجرای کانتینر موقت با تنظیمات سرویس، مفید برای اشکال‌زدایی
	docker compose run --rm web sh	شروع یک کانتینر یک‌باره برای سرویس web با شل تعاملی
docker container cp		کپی فایل‌ها بین میزبان و کانتینر
	docker cp $(docker compose ps -q db):/dump.sql ./dump.sql	کپی یک فایل از کانتینر سرویس db به میزبان

💡 برای اشکال‌زدایی راحت‌تر تنظیمات چندسرویسی، از docker compose run --rm استفاده کنید تا کانتینرهای منفرد با شبکه‌ها و حجم‌های لازم اجرا شوند بدون تأثیر بر سرویس‌های اصلی.

📚 منابع اضافی

🚫 نادیده گرفتن فایل‌ها با .dockerignore

فایل‌ها و شاخه‌هایی که نباید داخل ایمیج قرار بگیرند را به .dockerignore اضافه کنید تا اندازه کاهش یابد و سرعت ساخت بیشتر شود:

node_modules/
*.log
.env

⚡ ساده‌سازی دستورات با نام‌های مستعار

می‌توانید برای دستورات پرکاربرد alias بسازید تا سریع‌تر اجرا شوند:

alias dcu="docker compose up -d"
alias dcd="docker compose down"
alias dcb="docker compose build"

🧠 نکته: توصیه‌هایی برای استفاده از داکر

• لازم نیست همه چیز را حفظ کنید — از docker --help یا docker <command> --help برای بررسی دستورات استفاده کنید.
  
• به طور منظم تمرین کنید و با پروژه‌های ساده آزمایش کنید.
  

• اندازه ایمیج‌ها را زیر نظر بگیرید و فایل‌های غیرضروری را با .dockerignore حذف کنید.

🌐 لینک‌های مفید

📘 مستندات رسمی داکر — راهنماها و مرجع کامل درباره همه موضوعات داکر:
https://docs.docker.com/

📙 برگه تقلب داکر — برگه تقلب رسمی کامل داکر:
https://dockerlabs.collabnix.com/docker/cheatsheet/

📗 Docker Hub — ایمیج‌ها و رجیستری‌ها:
https://hub.docker.com/